Sint Franciscus

De plaatsen van Franciscus’ reis

Twee jaar na de dood van Franciscus van Assisi, op 3 oktober 1226, werd de eerste steen gelegd voor de nieuwe basiliek die naar hem vernoemd was. De bouw, die tot ver in de 13e eeuw zou duren, zag het werk van enkele van de grootste schilders van die tijd, van Cimabue tot Giotto, van Pietro Lorenzetti tot Simone Martini. En het was vooral dankzij Giotto, een onovertroffen vertolker van het leven van de heilige, dat de nieuwe menselijkheid van de franciscaanse boodschap haar meest welsprekende uitdrukking vond in beelden, samen met de uitvinding van een eigen beeldtaal geïnspireerd door de zichtbare werkelijkheid. Er is geen plek in Umbrië waar het verhaal van Franciscus en zijn beweging geen sporen heeft nagelaten: van de figuratieve werken, die in overvloed aanwezig zijn in veel kerken in de regio, tot de plaatsen waar het leven van de heilige zelf werd voltooid. Naast de talrijke kluizenaarshuizen, gebedshuizen, van de Carceri in Assisi tot de Sacro Speco in Narni, wordt de hele regio gekenmerkt door de aanwezigheid van franciscaanse nederzettingen, vaak gesticht door Franciscus’ eerste discipelen.

De architectuur van de stad, tussen het sacrale en het profane

De enting van de nieuwe gotiek op romaanse vormen vond twee uitzonderlijke voorbeelden in Umbrië: de basiliek van Assisi zelf, een architectonisch paradigma voor de bouw van soortgelijke gebouwen in de regio, en, aan het begin van de 14e eeuw, de kathedraal van Orvieto met de prachtige voorgevel van Lorenzo Maitani, geïnspireerd op Sienese modellen. Maar het is op het middeleeuwse plein dat het gemeentebestuur van Umbrië de ruimtes van het openbare leven herinrichtte met een stedenbouwkundige expertise die ongewoon was in zijn expressieve kracht en ontwerpvaardigheid. De fysionomie van het middeleeuwse plein wordt gekenmerkt door de coëxistentie van symbolen van politieke en religieuze macht: de kathedraal, de opperste manifestatie van de heerschappij van het heilige, en het burgerlijk paleis, bedoeld om de nieuwe autoriteit van de gemeentelijke vertegenwoordiging te vertegenwoordigen. Van de Piazza in Perugia, met uitzicht op de kathedraal met zijn onvoltooide gevel en het imposante Palazzo dei Priori, visueel verbonden door de fontein versierd met sculpturen van Nicola en Giovanni Pisano, tot de Piazza in Todi, die op een uitzonderlijk regelmatige wijze de drie gebouwen van de burgerlijke magistraten (del Popolo, del Capitano en dei Priori) herbergt, samen met de spectaculaire kathedraal en het aangrenzende bisschoppelijk paleis; en tenslotte tot de Piazza in Gubbio, een van de meest gedurfde stedenbouwkundige projecten uit de middeleeuwen, bedoeld om het Palazzo dei Consoli te huisvesten, gelegen boven de stad en in relatie tot de “Platea Communis” die, iets hoger op de heuvel, de kathedraal herbergt.